Jak się ostatnio okazało , bez rzetelnej znajomości "Lalki" maturę ciężko zdać

Dlatego klasa 2A1, pod okiem Pani Anity Utnik-Wawszczak, już teraz ciężko pracuje na swój przyszły sukces:)

Zaczynamy od słownika polsko-polskiego, by tę "Lalkę" zrozumieć...

A

acan – wyrażenie lekceważące, skrócone, zamiast ,,wasz-mość pan’’

ajent handlowy – przedstawiciel firmy handlowej trudniący się sprzedażą jej towarów, za co otrzymywał prowizję

algierka – rodzaj męskiego ubioru futrzanego

amazonki – kobiety jeżdżące konno

B

bakuń – tytoń najlichszego gatunku

bankocetle - banknoty

bateria – w ówczesnej armii 8 dział

berlinka – duża łódź żaglowa z pomostem przykrywającym przewożony ładunek

buchalteria – księgowość, rachunkowość

C

cedować – odstępować, przelewać swoje prawa na kogoś

centnar – jednostka wagi, ok. 50 kg

chałat – długa męska kapota noszona przez Żydów

cyrkuł – dzielnica miasta, biuro policyjne zawiadujące częścią miasta

czterdziestówka – moneta 20-kopiejkowa (40 groszy)

D

departamenty – części

deputacja – poselstwo

dyplom – dokument potwierdzający pochodzenie szlacheckie

dyscyplina – przyrząd służący do wymierzania kar cielesnych

dysponent – zastępca kierownika w zakładzie handlowym

E

emigracja – mowa o Wielkiej Emigracji po powstaniu listopadowym (1831 r.)

epuzer – kandydat do małżeństwa

F

fagas – pogardliwie: służący, tu przenośnie: lizus, służalec

faworyty – bokobrody

fetować – uroczyście podejmować

fizjognomia – twarz

furgon – kryty wóz ładowny

G

galery – dawne okręty wojenne poruszane wiosłami, zazwyczaj przez skazańców

geszefciarz – pogardliwie: człowiek ustawicznie goniący za zyskownymi, a nie zawsze za uczciwymi interesami

geszeft – pogardliwie: interes

gulden – austriacka moneta srebrna

H

heban – drzewo rosnące w ciepłych krajach o naturalnym czarnym kolorze, bardzo twarde i ciężkie, używane w meblarstwie

heraldyk – badacz herbów szlacheckich

humory – substancje płynne w ciele ludzkim, limfa

huzar – żołnierz lekkiej jazdy węgierskiej

I

idealizm – wzniosłość, szlachetność, wzniesienie się ponad codzienną rzeczywistość

idiosynkrazja – wstręt do pewnych przedmiotów, pokarmów, osób

intercyza – dodatkowa umowa przy zawieraniu małżeństwa, dotycząca spraw majątkowych

izba wyższa – parlament w państwach burżuazyjnych składa się z dwu oddzielnych przedstawicielstw

J

jarmułka – okrągła czapeczka bez daszka, noszona przez Żydów

jaszczyk – dwukołowy wóz ze skrzynią do przewożenia

jeneralna - generalna

K

konsyliarz – w ten sposób dawniej tytułowano lekarza

kontent – zadowolony

kontramarkarnia – szatnia

krwawnik – kamień półszlachetny barwy czerwonej

kundman – stały odbiorca

L

lewar – dźwignia, przyrząd do podnoszenia ciężarów albo zgięta w kształcie kolana rurka służąca do przelewania płynów

libretto – tekst lub streszczenie opery

likwor – płyn

lombard – zakład udzielający pożyczek pod zastaw przedmiotów wartościowych

luidor – tradycyjna nazwa dwudziestofrankówki

Ł

łokieć – dawna miara długości, łokieć warszawski

M

magdalenki – siostry zakonu żeńskiego św. Magdaleny, które prowadziły domy poprawcze dla upadłych dziewcząt; tak nazywano wychowanki tych domów

majoliki – wyroby z palonej gliny, pokryte emalią o metalicznym połysku

mistyczny – tajemniczy, nadprzyrodzony

most łyżwowy – most tymczasowy, ustawiony na łyżwach

mórg – miara powierzchni

N

nagabany – nagabywany, nękany, zaczepiany

nankin – gęsta i gładka tkanina, barwy żółtej, podobna do perkalu

neseserka – mała podróżna walizka

nobilitacja – nadanie szlachectwa

O

oficjalista – niższy pracownik umysłowy

okularnik – popularna nazwa kobry indyjskiej

omnibus – obszerny bus kryty, służąc do przewozu większej ilości osób

opat – tytuł przełożonego w niektórych klasztorach

ordynaryjny – zwyczajny, pospolity

P

parweniusz – pogardliwie: dorobkiewicz-prostak, wzbogacony człowiek z ,,nizin’’ społecznych

prałat – najwyższy duchowny w Kościele katolickim

preferans – rodzaj gry w karty na trzy osoby

półimperiał – dawna moneta rosyjska wartości 5 rubli srebrnych

pud – rosyjska jednostka wagi, ok. 16 kg

R

rapier – długa broń obosieczna z gardą

reflektować – uspokajać, hamować

rekomendacje – listy polecające

rymarz – rzemieślnik wyrabiający uprząż, siodła i inne akcesoria jeździeckie

romantyk – idealista i marzyciel, powodujący się uczuciem

S

salopa – watowany płaszcz damski z peleryną

sakwojaż – walizka podróżna

surdut – ówcześnie nazwa wizytowego ubioru męskiego, zwykle ciemnego, z dwoma rzędami guzików

szlafmyca – czapka nocna

szpicruta – giętki pręt, zazwyczaj obciągnięty skórą, używany przy jeździe konnej

T

taburet – dziś: taboret, stołek

tamburek – bębenek, na którym naciąga się materiał do haftowania

transporta – transporty, towary do przewiezienia

trojak – trzy grosze, drobna polska moneta będąca jeszcze wówczas w obiegu

tutki – zwinięte torebki papierowe

U

urzędówka – obrona prowadzona z urzędu

utrecht – rodzaj aksamitu używany do obicia mebli

uważać – zauważyć

W

wędlarnia - wędzarnia

wiorsta – rosyjska miara długości, ok. 1067 m

wist – czteroosobowa gra w karty

wycior – szczotka do wycierania armaty po wystrzale

wyszwarcowany – uczerniony

Z

zaangażować – zapraszać

zażyć z mańki – oszukać, podejść

zdemontowany – uszkodzony

znarowić się – spowodować, że ktoś stał się zuchwały i samowolny

zydel – prostej roboty drewniany stołek bez poręczy